ประเพณีผีตาโขน (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ)

ผีตาโขนเป็นเทศกาลที่จัดขึ้นในอำเภอด่านซ้ายจังหวัดเลย ซึ่งตั้งอยู่ทางภาคอีสานของประเทศไทย เป็นเทศกาลที่เกิดขึ้นในเดือน 7 ซึ่งมักจัดมากกว่าสามวันในบางช่วงระหว่างเดือนมีนาคมและกรกฎาคม โดยจัดขึ้นในวันที่ได้รับเลือกให้จัดขึ้นในแต่ละปีโดยคนทรงประจำเมือง ซึ่งงานบุญประเพณีพื้นบ้านนี้มีชื่อเรียกว่า บุญหลวงโดยแบ่งออกเป็นเทศกาล ผีตาโขน, ประเพณีบุญบั้งไฟ และงานบุญหลวง ผีตาโขนเดิมมีชื่อเรียกว่า " ผีตามคน " เป็นเทศกาลที่ได้รับอิทธิพลมาจากมหาเวสสันดรชาดก ชาดกในทางพระพุทธศาสนา ที่ว่าถึงพระเวสสันดร และพระนางมัทรี จะเดินทางออกจากป่ากลับสู่เมืองหลวง บรรดาสัตว์ป่ารวมถึงภูติผีที่อาศัยอยู่ในป่านั้น ได้ออกมาส่งเสด็จด้วยอาลัย

ประเพณีผีตาโขนเป็นประเพณีทางศาสนาและวัฒนธรรมของไทยที่มีรากฐานในวัฒนธรรมพื้นบ้าน โดยเฉพาะในภูมิภาคอีสาน แม้ว่าประเพณีนี้จะมีลักษณะการแสดงที่เป็นเอกลักษณ์ของแต่ละพื้นที่ แต่ล้วนแสดงถึงความภูมิใจและความศรัทธาทางศาสนาของชาวบ้านที่จะรักษาประเพณีนี้ไว้มักจะมีการแสดงที่ชุมชนหรือเมืองต่างๆ ในงานเฉลิมฉลอง งานเทศกาล หรือพิธีกรรมทางศาสนา การแสดงนั้นมักจะได้รับการสนับสนุนและส่งเสริมให้มีการนำต่อไปในประเพณีต่างๆ ในชุมชน

ตาโขนมักถือบทบาททางศาสนาและวัฒนธรรม โดยเป็นตัวตนที่ถูกทำขึ้นมาเพื่อเชื่อมโยงกับศาสนสถานหรือที่ว่าการทางศาสนา โดยในบางครั้งตาโขนจะถูกใช้เพื่อประดิษฐ์หรือตกแต่งตามเครื่องประดับหรือสิ่งต่างๆ ที่มีความสำคัญทางศาสนา

ประเพณีนี้มีความสำคัญอย่างมากในวัฒนธรรมไทย และถูกนำเสนอและศึกษาในหลายทาง ไม่ว่าจะเป็นในงานประเพณีท้องถิ่น งานเทศกาล หรือพิธีกรรมทางศาสนา นอกจากนี้ ประเพณีผีตาโขนยังถูกนำไปใช้ในการสร้างศิลปะและการแสดงในหลายๆ โครงการทางวัฒนธรรมและศิลปะในประเทศไทยและต่างประเทศ นอกจากประเพณีผีตาโขน เทศกาลหรือประเพณีต่างๆของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ประเพณีแห่ผีตาโขนแล้วยังมีประเพณีแห่นางแมว ประเพณีบุญเบิกฟ้า ประเพณีบุญผะเหวด งานประเพณีตีช้างน้ำนอง ประเพณีแซนโฎนตา ประเพณีทอดกฐิน ประเพณีบุญบั้งไฟ ประเพณีแห่เทียนพรรษา ฯลฯ อีกมากมาย

อ้างอิงแหล่งที่มา :
https://th.wikipedia.org
https://www.pakman.go.th
https://travel.kapook.com